Cá bỗng (Spinibarbus denticulatus) nổi tiếng với thịt chắc, ngọt, không tanh, hương vị mộc mạc đặc trưng vùng suối đầu nguồn. Trước đây, chúng từng là thứ tiến phẩm dành cho vua chúa, nay vẫn được nhiều thực khách sành ẩm thực săn đón.

Việc phát triển chậm và đặc tính sinh học khiến cá bỗng trở nên hiếm hoi. Có những con nuôi lâu năm (5–10 năm) mới đạt trọng lượng thu hoạch, rất hiếm và giá bán cao. Ở Hà Giang, giá cá bỗng trung bình dao động 250.000–300.000 đồng/kg. Trong khi đó, các vùng khác như Tuyên Quang và Lào Cai ghi nhận giá từ 450.000–600.000 đồng/kg. Thậm chí những con lâu năm có thể lên tới cả triệu đồng mỗi con.

Thứ cá dễ bị nhầm là cá chép, hóa ra đặc sản nghìn năm, giá nửa triệu một cân khách vẫn tranh nhau đặt
Cá bỗng dễ bị nhầm với cá chép. Ảnh minh họa

Tại xã Phương Độ, TP Hà Giang đã có mô hình nuôi cá bỗng kết hợp du lịch homestay, đem lại nguồn thu đáng kể cho người dân. Với biến đổi tự nhiên, tỉ lệ sống của cá chỉ đạt khoảng 30–40%, nhưng nếu nuôi đạt trọng lượng từ 2 kg trở lên, người dân có thể thu lời hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Một trong những cách chế biến đặc sắc nhất là gỏi cá bỗng sông Lô, nổi tiếng vùng Tuyên Quang. Món gỏi này khác biệt ở chỗ không dùng thính gạo, mà dùng xương cá băm nhỏ rang vàng trộn lạc rang, tạo nên hương vị độc đáo. Rau rừng ăn kèm như lá vón vén, sung, sấu, cùng nước chấm pha tỏi, ớt, hành khô, tiêu, chanh và thêm hạt dổi hoặc hạt xẻn càng tôn thêm bản sắc vùng cao.