Gam màu nào chi phối bức tranh kinh tế 5 tháng đầu năm 2025?

Sản xuất công nghiệp tăng 9,4 %, lực kéo dẫn dắt tăng trưởng

Theo số liệu từ Cục Thống kê, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 5 tăng mạnh 9,4% so với cùng kỳ năm trước; lũy kế 5 tháng tăng 8,8%, vượt xa mức 7,1% cùng kỳ 2024. Đầu tàu tăng trưởng tiếp tục là ngành chế biến, chế tạo với mức tăng 10,8%, đóng góp toàn bộ phần tăng của khu vực công nghiệp.

Nhiều nhóm ngành ghi nhận mức phục hồi vượt kỳ vọng: Sản xuất xe có động cơ tăng tới 34,3%; cao su – plastic tăng 16,1%; trang phục tăng 15,7%; phương tiện vận tải khác tăng 14,1%. Các ngành gắn liền với xuất khẩu như điện tử, máy vi tính, thực phẩm chế biến tiếp tục duy trì đà đi lên ổn định.

Đáng chú ý, yếu tố lao động, một chỉ dấu quan trọng của đà phục hồi cũng chuyển biến tích cực. Số lao động tại doanh nghiệp công nghiệp tăng 4,5%, riêng khu vực FDI tăng 5,3%, cho thấy các doanh nghiệp có vốn nước ngoài đang nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng.

Xuất nhập khẩu vẫn là trụ cột nhưng lệ thuộc vào FDI

Thương mại quốc tế tiếp tục là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 5 tháng đầu năm đạt gần 356 tỷ USD, tăng 15,7%. Trong đó xuất khẩu đạt 180,23 tỷ USD (+14%) và nhập khẩu 175,56 tỷ USD (+17,5%). Việt Nam duy trì xuất siêu 4,67 tỷ USD, dù giảm so với cùng kỳ, nhưng vẫn là điểm tựa vững chắc trong bối cảnh toàn cầu biến động.

Tuy nhiên, cơ cấu xuất khẩu tiếp tục lộ rõ điểm yếu: Khu vực FDI chiếm tới 72,5% tổng kim ngạch, trong khi doanh nghiệp trong nước chỉ chiếm 27,5%. Sự phụ thuộc vào khối ngoại khiến nền kinh tế đối mặt rủi ro khi chuỗi cung ứng toàn cầu biến động.

Các nhóm hàng chủ lực vẫn là công nghiệp chế biến (chiếm 88,2%), gồm điện tử, máy tính, linh kiện (38,4 tỷ USD), điện thoại (22,4 tỷ USD), dệt may (15,1 tỷ USD), giày dép (9,8 tỷ USD). Thị trường xuất khẩu lớn nhất là Mỹ (57,2 tỷ USD), trong khi nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc (69,4 tỷ USD), dẫn đến nhập siêu hơn 45,9 tỷ USD từ nước này, tăng hơn 40% so với cùng kỳ.

Vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam 5 tháng các năm 2021-2025 (Đơn vị: Tỷ USD).

Đầu tư công khởi sắc, FDI tăng kỷ lục 51,2% so với cùng kỳ

Một điểm sáng lớn của 5 tháng đầu năm là sự đồng hành mạnh mẽ từ cả đầu tư công và đầu tư nước ngoài. Vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước đạt 221,8 nghìn tỷ đồng, tăng 17,5%, một bước nhảy vọt so với mức tăng 3,9% cùng kỳ năm 2024, phản ánh nỗ lực tăng tốc giải ngân và thúc đẩy hạ tầng nền tảng.

Trên “mặt trận” thu hút vốn ngoại, Việt Nam tiếp tục tạo bất ngờ với tổng vốn FDI đăng ký đạt 18,39 tỷ USD, tăng tới 51,2% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, vốn điều chỉnh tăng thêm lên đến 8,52 tỷ USD, gấp 3,4 lần, minh chứng cho sự tin tưởng ngày càng lớn của nhà đầu tư vào môi trường đầu tư Việt Nam.

Ngành chế biến, chế tạo vẫn là “thỏi nam châm” hút FDI, chiếm hơn 60% tổng vốn với 9,33 tỷ USD đăng ký mới và điều chỉnh. Mức giải ngân FDI đạt 8,9 tỷ USD, cao nhất trong 5 năm qua, cho thấy dòng vốn không chỉ đăng ký mà còn đang được thực hiện thực chất.

Tiêu dùng vượt 2,85 triệu tỷ, du lịch bứt phá 9,2 triệu lượt

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt hơn 2,85 triệu tỷ đồng (+9,7%). Các lĩnh vực như lưu trú, ăn uống (+15,2%), du lịch lữ hành (+24,7%) và các dịch vụ khác (+12,9%) đồng loạt tăng mạnh nhờ kỳ nghỉ lễ kéo dài và tâm lý người tiêu dùng cải thiện.

Du lịch quốc tế cũng khởi sắc. Ghi nhận 5 tháng đầu năm, Việt Nam đón 9,2 triệu lượt khách quốc tế, tăng 21,3%. Dù tháng 5 có phần chững lại, nhưng nhiều địa phương du lịch trọng điểm như TP.HCM, Đà Nẵng, Quảng Ninh ghi nhận doanh thu du lịch tăng hai chữ số, tạo hiệu ứng lan tỏa sang các ngành dịch vụ, vận tải, thương mại.

Thành quả trên có được nhờ sự kết hợp đồng bộ giữa chính sách thị thực cởi mở và hoạt động quảng bá mạnh mẽ từ ngành du lịch Việt Nam. Việc mở rộng thời hạn visa lên 90 ngày, áp dụng thị thực điện tử cho nhiều quốc gia và cải thiện hạ tầng sân bay quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho du khách nhập cảnh.

Lạm phát được kiểm soát, thu ngân sách tăng 24,5% so với cùng kỳ

CPI 5 tháng đầu năm chỉ tăng 3,21%, lạm phát cơ bản ở mức 3,10%, cho thấy nỗ lực điều hành giá hiệu quả. Trong khi đó, ngân sách nhà nước tiếp tục đạt kết quả tích cực: Tổng thu đạt 1,139 triệu tỷ đồng, bằng 57,9% dự toán và tăng 24,5%. Đặc biệt, thu nội địa tăng 27,6%, bù đắp phần suy giảm từ dầu thô.

Kết quả thu nội địa đạt khá so với dự toán và tăng so với cùng kỳ năm trước là nhờ ban hành kịp thời và tập trung triển khai các chính sách giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí hỗ trợ doanh nghiệp và người dân tháo gỡ khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và thu thuế; tăng cường quản lý thu, chống thất thu, xử lý nợ đọng thuế.

Chi ngân sách đạt 833 nghìn tỷ đồng (+27,7%), trong đó chi đầu tư phát triển tăng mạnh gần 39%, thể hiện rõ quyết tâm thúc đẩy các dự án trọng điểm, hoàn thiện hạ tầng chiến lược và tăng hiệu quả lan tỏa của đầu tư công.

Tinh thần cải cách thể chế theo Nghị quyết 168-NQ/TW đang được kỳ vọng sẽ thẩm thấu nhanh hơn vào thực tiễn.

Triển vọng 6 tháng cuối năm: Giữ vững đà phục hồi, tăng nội lực doanh nghiệp

Bức tranh kinh tế 5 tháng đầu năm 2025 rõ ràng mang nhiều tín hiệu tích cực: Từ công nghiệp chế biến, xuất khẩu, FDI đến tiêu dùng nội địa. Tuy nhiên, đằng sau con số tăng trưởng là sức ép hiện hữu về chất lượng doanh nghiệp, mức độ lệ thuộc vào FDI, và rủi ro từ môi trường bên ngoài.

Thị trường doanh nghiệp chứng kiến sự “hồi sinh” sôi động nhưng cũng không thiếu gam màu xám. Trong tháng 5, có hơn 15.100 doanh nghiệp thành lập mới với tổng vốn đăng ký trên 156,7 nghìn tỷ đồng, tăng 6,1% về số lượng và 16,6% về vốn so với cùng kỳ.

Tính chung 5 tháng, số doanh nghiệp thành lập mới và quay lại hoạt động lên tới 111.800 đơn vị, trung bình mỗi tháng có hơn 22.000 doanh nghiệp gia nhập thị trường – một con số cho thấy niềm tin phục hồi đang lan tỏa.

Tuy nhiên, cùng thời gian đó, cũng có đến 111.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 14,4%. Sự giằng co giữa “đi” và “đến” này cho thấy nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn sàng lọc khốc liệt. Các lĩnh vực như lưu trú – ăn uống, vận tải – kho bãi, sản xuất – phân phối điện nước ghi nhận tỷ lệ doanh nghiệp giải thể cao, phản ánh sức chống chịu yếu trước biến động thị trường và chi phí đầu vào tăng.

Tại nhiều diễn đàn, hội nghị kinh tế gần đây, các chuyên gia đều chung nhận định: 6 tháng cuối năm 2025 sẽ là giai đoạn bản lề để củng cố nội lực nền kinh tế, trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất định. Ưu tiên hàng đầu vẫn là kiểm soát lạm phát, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời tăng tốc giải ngân đầu tư công, được ví như “liều oxy” cấp cứu cho tăng trưởng. Nhưng quan trọng hơn cả là khơi thông điểm nghẽn trong khu vực doanh nghiệp trong nước, nơi tạo ra hơn 60% việc làm và là động lực tiêu dùng lớn nhất.

Tinh thần cải cách thể chế theo Nghị quyết 168-NQ/TW đang được kỳ vọng sẽ thẩm thấu nhanh hơn vào thực tiễn. Các giải pháp không chỉ dừng lại ở những gói hỗ trợ tài khóa hay tín dụng ngắn hạn, mà đi vào chiều sâu: Cải cách thể chế kinh tế, cắt giảm chi phí tuân thủ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, mở rộng không gian thị trường cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhóm chiếm tỷ trọng lớn nhưng dễ tổn thương nhất trong biến động kinh tế.

Nói như Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương: "Đà phục hồi đã có, nhưng nếu không sớm làm mới chính sách hỗ trợ, chúng ta có thể rơi vào tình trạng tăng trưởng mỏng, thiếu bền vững".

Điều này không phải cảnh báo suông. Báo cáo từ một số địa phương cho thấy, dù tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng tăng gần 10%, nhưng nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó trong tiếp cận vốn lưu động do điều kiện vay còn khắt khe. Hay trong đầu tư công, nhiều dự án hạ tầng trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam hay các tuyến đường sắt đô thị vẫn chậm giải ngân vì vướng mắc thủ tục và năng lực tổ chức thực hiện ở cấp địa phương.

Thông điệp cốt lõi lúc này là: Nếu không tận dụng được giai đoạn phục hồi để tái cơ cấu từ gốc, nền kinh tế sẽ bỏ lỡ cơ hội bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, dài hạn và bền vững hơn sau năm 2025.