Mác noạng là loại cây mọc tự nhiên trên sườn đồi, trong rừng hoặc nương rẫy, phân bố chủ yếu ở các tỉnh vùng núi phía Bắc, đặc biệt phổ biến tại Cao Bằng.

Loại quả mọc dại ở Tây Bắc nhưng là 'hàng hiếm' dân sành ăn tìm mua, giá không hề rẻ

Quả mác noạng có hình bầu dục, đầu nhọn, khi chín chuyển vàng nhạt hoặc ngả đỏ, trông giống một bông hoa nhỏ. Mỗi quả chứa 1–5 hạt, kích thước chỉ bằng 1–2 đầu ngón tay. Hạt có vỏ màu đen nhẵn, bên trong là nhân vàng óng, khi ăn có vị ngọt bùi, giòn giòn, để lại dư vị thơm dịu.

Từ lâu, người dân địa phương đã thu hái mác noạng để làm thực phẩm hoặc đem bán. Hạt mác noạng có thể chế biến đơn giản bằng cách luộc, hấp, rang, nướng, hoặc cầu kỳ hơn như nấu chè, sên mứt, làm bánh. Khi luộc chừng 15–20 phút, quả tự tách vỏ, lộ phần nhân vàng ươm mềm bở, bắt mắt và đầy hấp dẫn.

Loại quả mọc dại ở Tây Bắc nhưng là 'hàng hiếm' dân sành ăn tìm mua, giá không hề rẻ

Mác noạng là loại quả theo mùa ngắn, chỉ chín rộ trong khoảng một tháng, từ giữa tháng 7 đến đầu tháng 8 hằng năm. Tại các phiên chợ vùng cao, quả thường được bán theo túi nhỏ hoặc xiên que, giá dao động 40.000–60.000 đồng/kg, thậm chí có lúc lên tới 80.000 đồng/kg tùy chất lượng và độ hiếm.

Hiện nay, mác noạng vẫn chủ yếu được khai thác từ cây mọc tự nhiên. Tuy nhiên, nhờ hương vị đặc biệt và giá trị dinh dưỡng cao, loại quả này ngày càng được ưa chuộng, trở thành thức quà sạch, lành và đầy quyến rũ mỗi khi vào mùa.