Lợi suất trái phiếu Chính phủ cao nhất từ 11/2023, tín hiệu gì cho thị trường?

Trái phiếu Chính phủ (TPCP) không chỉ là một công cụ huy động vốn của Chính phủ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế. Khi lợi suất TPCP tăng, chi phí vay nợ của Chính phủ cũng tăng theo, đồng thời ảnh hưởng đến chi phí vốn của doanh nghiệp và cá nhân, tác động đến tăng trưởng tín dụng, đầu tư và tiêu dùng.

Theo báo cáo từ Công ty cổ phần Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam), lợi suất TPCP kỳ hạn 10 năm trong tháng 2/2025 đã tăng 14 điểm cơ bản (bps) so với tháng trước, đạt 2,97%, mức cao nhất trong hơn ba tháng qua.

Sự thay đổi này phản ánh tâm lý thận trọng gia tăng trong giới đầu tư trước những rủi ro từ thương mại quốc tế, chính sách tiền tệ toàn cầu và diễn biến thanh khoản trong nước.

Xu hướng lợi suất trúng thầu trái phiếu Chính phủ trên thị trường sơ cấp (2022 - 2025). Nguồn: Phòng phân tích Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam tổng hợp, dữ liệu từ HNX, cập nhật tới ngày 28/02/2025.

Nguyên nhân khiến lợi suất trái phiếu Chính phủ tăng mạnh

Thanh khoản trên thị trường tài chính có tác động trực tiếp đến lợi suất TPCP. Theo Mirae Asset, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã bơm 286 nghìn tỷ đồng thông qua nghiệp vụ thị trường mở (OMO) trong tháng 2/2025 nhằm hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Song song đó, NHNN cũng phát hành tín phiếu với tổng giá trị 64,3 nghìn tỷ đồng, với lãi suất tín phiếu giảm từ 4% xuống 3,3%.

Điều này cho thấy động thái điều tiết nhằm ổn định hệ thống tiền tệ. Tuy nhiên, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng vẫn tăng, với lãi suất kỳ hạn 1 tuần tăng lên 4,1% và kỳ hạn 1 tháng tăng lên 4,5%, phản ánh sự căng thẳng về thanh khoản.

Ngoài ra, thị trường tài chính toàn cầu cũng có tác động đáng kể đến lợi suất TPCP. Theo Mirae Asset, Mỹ đã gia tăng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, Canada và Mexico, làm gia tăng rủi ro về sự phân mảnh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Cùng lúc đó, Fed chưa có dấu hiệu cắt giảm lãi suất do dữ liệu kinh tế Mỹ tiếp tục tích cực, khiến lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm duy trì quanh mức 4,2% - 4,3%. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của trái phiếu tại các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Trên thị trường sơ cấp, Kho bạc Nhà nước Việt Nam đã huy động thành công 29.129 tỷ đồng thông qua phát hành TPCP, tương đương 58% tổng giá trị chào bán. Tỷ lệ đặt thầu đạt 0,96 lần, cho thấy nhu cầu của nhà đầu tư vẫn khá ổn định. Tuy nhiên, lợi suất trúng thầu tiếp tục tăng do nhà đầu tư yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro kinh tế vĩ mô.

Trên thị trường thứ cấp, lợi suất trái phiếu cũng đồng loạt tăng ở tất cả các kỳ hạn. Lợi suất kỳ hạn 1 năm tăng 6,3 bps lên 2,088%, kỳ hạn 5 năm tăng 8,3 bps lên 2,417%, kỳ hạn 10 năm tăng 14 bps lên 2,97%, kỳ hạn 30 năm tăng 9,4 bps lên 3,452%. Sự gia tăng lợi suất trên tất cả các kỳ hạn cho thấy thị trường đang tái định giá rủi ro và yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp biến động kinh tế.

Xu hướng lợi suất trái phiếu Chính phủ trên thị trường thứ cấp (2022 - 2025). Nguồn: Phòng phân tích Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam tổng hợp, dữ liệu từ Bloomberg, cập nhật tới ngày 28/02/2025.

Tác động của việc lợi suất trái phiếu Chính phủ tăng cao

Việc lợi suất TPCP tăng có thể tạo áp lực lớn lên ngân sách Chính phủ do chi phí vay nợ tăng cao. Khi Chính phủ phải trả lãi suất cao hơn cho các khoản nợ mới, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng triển khai các dự án đầu tư công và các chính sách tài khóa hỗ trợ nền kinh tế.

Đối với thị trường tiền tệ, lợi suất TPCP tăng cũng có thể làm tăng chi phí huy động vốn cho các ngân hàng thương mại, từ đó ảnh hưởng đến lãi suất cho vay đối với doanh nghiệp và người dân. Khi chi phí vốn tăng, các doanh nghiệp có thể phải trì hoãn hoặc cắt giảm các kế hoạch đầu tư mở rộng, trong khi người tiêu dùng đối diện với chi phí vay cao hơn, làm giảm khả năng chi tiêu và đầu tư cá nhân.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng chịu ảnh hưởng khi lợi suất TPCP tăng. Theo Mirae Asset, trong tháng 2/2025, không có bất kỳ đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp nào thành công, trong khi giá trị mua lại trước hạn lên đến 2,15 nghìn tỷ đồng, phản ánh tâm lý thận trọng của doanh nghiệp trong bối cảnh chi phí vốn tăng cao.

Mặt khác, tỷ giá cũng là một yếu tố quan trọng cần theo dõi. Tỷ giá USD/VND trong tháng 2/2025 đã ghi nhận mức mất giá 0,7% từ đầu năm, gây áp lực lên dòng vốn ngoại và khiến nhà đầu tư yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro tỷ giá.

Diễn biến tương quan giữa tỷ giá USD/VND và chỉ số DXY (2021 - 2025). Nguồn: Phòng phân tích Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam tổng hợp, dữ liệu từ Bloomberg, FiinPro, NHNN; cập nhật tới ngày 06/03/2025.

Triển vọng và dự báo lợi suất trái phiếu Chính phủ

Theo Mirae Asset, Việt Nam đang tiến gần hơn đến khả năng được nâng hạng lên thị trường mới nổi của FTSE Russell vào tháng 9/2025. Điều này mở ra cơ hội thu hút dòng vốn nước ngoài và cải thiện tính thanh khoản trên thị trường tài chính. Tuy nhiên, triển vọng của thị trường trái phiếu vẫn phụ thuộc nhiều vào định hướng chính sách tiền tệ của NHNN, diễn biến lãi suất của Fed và xu hướng dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Nếu Fed tiếp tục trì hoãn cắt giảm lãi suất và lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ vẫn duy trì ở mức cao, thị trường TPCP Việt Nam có thể tiếp tục chịu áp lực tăng lợi suất. Điều này có thể buộc NHNN phải can thiệp thông qua các chính sách điều tiết thanh khoản hoặc điều chỉnh lãi suất điều hành nhằm ổn định thị trường. Tuy nhiên, việc nới lỏng tiền tệ cũng đi kèm với rủi ro lạm phát, tạo ra bài toán cân bằng cho nhà hoạch định chính sách.

Trong bối cảnh bất ổn hiện tại, việc theo dõi diễn biến lợi suất TPCP là điều quan trọng đối với cả nhà đầu tư và doanh nghiệp. Sự thận trọng và chiến lược quản lý rủi ro hợp lý sẽ giúp các tổ chức tối ưu hóa lợi nhuận và bảo vệ tài sản trong dài hạn.