Ngành tỷ đô của Việt Nam trượt dài sau kỳ kích 2024, sầu riêng thành 'tội đồ'

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do xuất khẩu sầu riêng lao dốc mạnh. Mặt hàng này từng chiếm gần 46% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 với 3,3 tỷ USD. Trong quý I/2025, giá trị xuất khẩu sầu riêng chỉ đạt 98 triệu USD, giảm 61% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, nơi tiêu thụ hơn 90% sầu riêng Việt Nam, giảm đến 78%, chỉ còn 49,6 triệu USD .

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc Trung Quốc siết chặt kiểm tra chất lượng, yêu cầu kiểm tra 100% các lô hàng sầu riêng nhập khẩu để phát hiện dư lượng cadimi và chất vàng O. Điều này dẫn đến thời gian thông quan kéo dài, chi phí tăng cao và nguy cơ hư hỏng hàng hóa .

Trong bối cảnh sầu riêng sụt giảm, thanh long và chuối đã vươn lên dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam trong quý I/2025. Xuất khẩu thanh long đạt gần 155 triệu USD, trong khi chuối đạt 128 triệu USD. Tuy nhiên, cả hai mặt hàng này đều giảm hơn 10% so với cùng kỳ năm trước .

Xuất khẩu sầu riêng sụt giảm khiến toàn ngành rau quả lao dốc. Ảnh minh họa

Dù thanh long từng đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD vào năm 2018, nhưng kể từ khi Trung Quốc phát triển sản xuất nội địa, kim ngạch xuất khẩu thanh long của Việt Nam đã giảm mạnh, chỉ còn khoảng 400-500 triệu USD/năm .

Trung Quốc tiếp tục là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm 44,8% tổng kim ngạch. Tuy nhiên, trong quý I/2025, xuất khẩu sang thị trường này chỉ đạt 512,2 triệu USD, giảm 31,3% so với cùng kỳ năm trước. Việc quá phụ thuộc vào một thị trường duy nhất khiến ngành rau quả Việt Nam dễ bị tổn thương trước các biến động chính sách và nhu cầu tiêu dùng của nước này .

Trước tình hình trên, các chuyên gia khuyến nghị ngành rau quả Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Trong quý I/2025, xuất khẩu rau quả sang Mỹ đạt 111,6 triệu USD, tăng 65% so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu sang các thị trường khác như Hồng Kông, Anh, Nhật Bản và Australia cũng ghi nhận mức tăng trưởng khả quan .

Bên cạnh đó, việc phát triển các mặt hàng mới như ớt và chanh leo cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, do Trung Quốc đã tự trồng được các loại trái cây này với sản lượng lớn, nên khả năng tạo đột phá là không cao .