Lần đầu tiên trong lịch sử ngành trái cây xuất khẩu, sầu riêng tươi – mặt hàng được mệnh danh là "vua trái cây" – chính thức có quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng biệt, theo Quyết định số 3015/QĐ-BNNMT do Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành ngày 4/8/2025. Đây được xem là cú huých chiến lược để sầu riêng Việt vươn tầm quốc tế.

Với quyết định mới này, Việt Nam không chỉ ban hành một văn bản hành chính đơn thuần, mà đang gửi đi một thông điệp mạnh mẽ: nâng chuẩn toàn diện cho sầu riêng tươi, từ trồng trọt, thu hoạch, vận chuyển, bảo quản, đến đóng gói và xuất khẩu. Tất cả đều phải tuân thủ quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, được thiết lập theo tiêu chuẩn quốc tế.

Không chỉ áp dụng cho nông dân hay hợp tác xã, quy trình còn mở rộng đến cả doanh nghiệp thương mại, tổ chức đứng tên xuất khẩu – đảm bảo mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng đều phải "đúng chuẩn quốc tế".

Quy trình mới đặt ra yêu cầu cực kỳ chặt chẽ: các vùng trồng và cơ sở sản xuất phải đạt chuẩn an toàn thực phẩm theo Luật hiện hành, được cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, có khả năng truy xuất nguồn gốc minh bạch, thậm chí được khuyến khích đạt thêm các chứng nhận quốc tế như GMP, HACCP, ISO 22000, IFS, BRC, FSSC 22000, GAP...

Sầu riêng Việt chính thức có 'hộ chiếu riêng': Bước ngoặt xuất khẩu mang tầm chiến lược
Việt Nam đã có quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng biệt. Ảnh minh họa

Sầu riêng xuất khẩu cũng phải đáp ứng giới hạn tồn dư kim loại nặng theo QCVN 8-2:2011/BYT và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo Thông tư 50/2016 của Bộ Y tế. Thậm chí, phải linh hoạt thích nghi với danh mục chỉ tiêu của từng quốc gia nhập khẩu – cho thấy tính “cá nhân hóa tiêu chuẩn” trong chiến lược xuất khẩu nông sản.

Một trong những điểm cộng lớn nhất của quy trình này nằm ở cơ chế chứng nhận “linh hoạt theo thị trường”. Cụ thể, nếu thị trường nhập khẩu yêu cầu kiểm tra và cấp chứng nhận từ phía cơ quan nhà nước, Việt Nam sẽ thực hiện đầy đủ theo quy định. Ngược lại, trong trường hợp không yêu cầu chứng nhận nhà nước, doanh nghiệp có thể tự thực hiện chứng nhận theo bộ tiêu chuẩn tương ứng. Đặc biệt, ngay cả khi thị trường không đặt ra bất kỳ yêu cầu nào, nhưng nhà nhập khẩu vẫn mong muốn có chứng nhận kiểm tra, cơ quan chức năng Việt Nam vẫn hỗ trợ thực hiện theo yêu cầu riêng, đảm bảo tối đa tính chủ động và đáp ứng đặc thù từng thị trường.

Đặc biệt, cơ quan quản lý tại địa phương – theo phân công của UBND cấp tỉnh – sẽ chịu trách nhiệm chính trong giám sát, kiểm tra, chứng nhận cho từng lô hàng, giúp tránh tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” trong thực thi.

Kèm theo quyết định là phụ lục chi tiết các tiêu chuẩn ATTP của các thị trường lớn, giúp doanh nghiệp dễ tra cứu – một động thái được cộng đồng xuất khẩu đánh giá cao về tính thực tiễn.

Việc ban hành quy trình riêng cho sầu riêng không chỉ là tin vui với người trồng và doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn là bước đệm mở đường để áp dụng mô hình tương tự cho các mặt hàng chủ lực khác như thanh long, xoài, vải, chanh leo…

Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng siết chặt các rào cản kỹ thuật, việc Việt Nam chủ động “lập chuẩn” cho sầu riêng là nước đi thông minh và mang tầm chiến lược. Đây không chỉ là động thái đáp ứng nhu cầu thị trường mà còn thể hiện khát vọng xây dựng thương hiệu nông sản Việt vững chắc trên bản đồ thế giới.