Thanh tra Chính phủ vừa công bố danh sách 898 dự án, công trình sẽ được thanh tra trong đợt này. Trong đó, 145 dự án do cơ quan này trực tiếp thực hiện, số còn lại do Thanh tra các bộ, ngành và địa phương phụ trách.

Tại khu vực miền Nam, dự án nhà máy bột giấy Phương Nam với tổng mức đầu tư gần 2.287 tỷ đồng sẽ do Thanh tra Chính phủ trực tiếp tiến hành thanh tra.

Nhà máy bột giấy Phương Nam ban đầu được giao cho TRACODI

Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam được khởi động từ tháng 10/2003, khi Thủ tướng Chính phủ cấp phép cho Công ty Đầu tư phát triển Giao thông vận tải (TRACODI) làm chủ đầu tư. Quy mô ban đầu của dự án là 100.000 tấn bột giấy/năm, với tổng mức đầu tư hơn 1.487 tỷ đồng.

Đến tháng 11/2007, TRACODI điều chỉnh tổng mức đầu tư lên gần 2.287 tỷ đồng.

Tuy nhiên, do gặp khó khăn về tài chính, đến tháng 6/2009, theo đề nghị của Bộ Tài chính, Thủ tướng đã quyết định chuyển giao dự án từ TRACODI sang Tổng Công ty Giấy Việt Nam (VINAPACO).

Theo điều khoản chuyển giao, Bộ Tài chính tiếp tục cho chủ đầu tư vay từ Quỹ tích lũy trả nợ nước ngoài để thanh toán nợ gốc và lãi cho Ngân hàng Societe Generale trong các năm 2009 (9,5 triệu euro) và 2010 (9,4 triệu euro), không tính lãi và miễn phí bảo lãnh cho đến khi dự án đi vào hoạt động và có lãi.

Sau khi tiếp nhận, VINAPACO đưa dự án vào giai đoạn hoàn thiện. Đến tháng 6/2012, dự án cơ bản hoàn thành xây dựng, lắp đặt thiết bị và chạy thử không tải. Tuy nhiên, quá trình chạy thử có tải đã không thành công. Dù VINAPACO tiếp tục điều chỉnh tổng mức đầu tư lên gần 3.410 tỷ đồng và tìm các phương án vận hành, nhà máy vẫn không thể đi vào hoạt động.

Công ty đã nhiều lần đàm phán lại với nhà thầu ANDRITZ về việc chạy thử, nhưng phía ANDRITZ từ chối cam kết kết quả vận hành vì hợp đồng cung cấp thiết bị và dịch vụ kỹ thuật đã chấm dứt với TRACODI.

Sau khi xem xét toàn diện, Bộ Công Thương đánh giá dự án không còn khả thi, không đạt mục tiêu và đề xuất Chính phủ cho dừng triển khai. Đến năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đồng ý dừng đầu tư và giao Bộ Công Thương xây dựng phương án xử lý như thanh lý hoặc nhượng bán. Tuy nhiên, đến nay, dự án vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Thanh tra Chính phủ vào cuộc dự án nhà máy bột giấy Phương Nam 2.300 tỷ đã 'đắp chiếu' 10 năm
Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam

Đã rót 2.700 tỷ đồng vào dự án nhà máy bột giấy Phương Nam

Tính đến cuối năm 2024, tổng giá trị xây dựng cơ bản dở dang đổ vào dự án đã vượt 2.685 tỷ đồng. Báo cáo tài chính của VINAPACO nhiều năm liên tục ghi nhận các khoản phát sinh liên quan đến dự án này, đồng thời kiểm toán đưa ra các ý kiến ngoại trừ. Cụ thể:

  • VINAPACO hạch toán chênh lệch tỷ giá phát sinh từ năm 2013 đến nay vào mục “Chi phí trả trước dài hạn” số tiền hơn 417 tỷ đồng và sẽ tăng theo từng năm. VINAPACO cho biết sẽ làm tăng giá trị đầu tư dự án số chênh lệch này.

  • Khoản tài sản thiếu chờ xử lý hơn 12,3 tỷ đồng, trong đó bao gồm giá trị lượng đay mục nát đã xuất kho thanh lý năm 2012 và hàng tồn kho bị hư hại do sự cố hóa chất H₂O₂ với tổng thiệt hại hơn 9,5 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ vào cuộc dự án nhà máy bột giấy Phương Nam 2.300 tỷ đã 'đắp chiếu' 10 năm
Kết quả kinh doanh của Tổng Công ty Giấy Việt Nam

Tổng Công ty Giấy Việt Nam được thành lập từ năm 1976 trên cơ sở sắp xếp lại các đơn vị sản xuất và lưu thông trong ngành giấy thuộc Bộ Công nghiệp nhẹ. Những cái tái tên sơ khai nhất trước khi tổ chức lại là Công ty Giấy Gỗ Diêm phía Bắc và Công ty Giấy Gỗ Diêm phía Nam.

Mặc dù vẫn còn vướng mắc lớn với Nhà máy Bột giấy Phương Nam, VINAPACO hiện đang duy trì hoạt động ổn định nhờ sở hữu thương hiệu giấy nổi tiếng trong nước như Bãi Bằng.

Nhiều năm gần đây, doanh thu công ty luôn vượt mốc 2.000 tỷ đồng, riêng năm 2022 đạt trên 2.800 tỷ đồng. Năm 2024 vừa qua, doanh thu Tổng công ty đạt gần 2.700 tỷ đồng.

Lợi nhuận sau thuế vẫn giữ được mức hàng chục tỷ đồng mỗi năm, trong đó năm 2024 lãi sau thuế hơn 18 tỷ đồng. Tính đến cuối năm 2024, tổng tài sản của Tổng Công ty đạt hơn 5.600 tỷ đồng.