Sáng 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp áp thuế quan đối ứng từ 10% - 41% đối với hàng nhập khẩu từ hàng chục đối tác thương mại. Đáng chú ý, các nguồn cung cá ngừ lớn sang Mỹ đều nằm trong danh sách điều chỉnh thuế, như: Việt Nam (20%), Thái Lan (19%), Indonesia (19%) và Ecuador (15%).

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), động thái này có thể tạo bước ngoặt trong chuỗi cung ứng cá ngừ chế biến vào thị trường Mỹ - nơi được xem là thị trường tiêu thụ cá ngừ lớn nhất thế giới với sản lượng nhập khẩu trung bình hơn 300.000 tấn mỗi năm.

Rủi ro dịch chuyển đơn hàng

Số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Mexico và Ecuador hiện là 5 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho thị trường này. Thái Lan dẫn đầu với 28% thị phần, tiếp đến là Việt Nam 18%, Indonesia 13%, Mexico 8% và Ecuador 6%.

Mỹ áp thuế 20% khiến đại diện hơn 300 doanh nghiệp Việt Nam lo một ngành hàng chủ lực mất thị phần vào tay đối thủ
Nguồn: VASEP tổng hợp

Năm 2024, nhập khẩu cá ngừ của Mỹ đã tăng trở lại sau giai đoạn sụt giảm của năm 2023, trong đó Việt Nam là nước có mức tăng trưởng cao nhất. Bước sang năm 2025, trong 5 tháng đầu năm, lượng nhập khẩu từ các nguồn chính (trừ Mexico) đều tăng, chủ yếu do các nhà nhập khẩu Mỹ lo ngại mức thuế quan mới dự kiến có hiệu lực từ 9/7 nhưng lùi đến 1/8 sẽ cao hơn, nên đã tăng mua tích trữ.

Đáng chú ý, nhập khẩu từ Ecuador tăng mạnh nhất, tới 64% về khối lượng; từ Thái Lan tăng 22%, Việt Nam tăng 25% và Indonesia tăng 11%. Nhờ mức thuế thấp nhất (15%) trong nhóm, Ecuador được đánh giá là quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ sắc lệnh mới. Vị trí địa lý gần Mỹ, chi phí logistics thấp cùng năng lực chế biến đạt chuẩn quốc tế giúp Ecuador trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn cho các nhà nhập khẩu.

Trong khi đó, Việt Nam dù có tốc độ tăng trưởng tốt lại đối mặt thách thức lớn khi chịu mức thuế cao nhất trong nhóm các nước cung ứng lớn. Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ trong quý II/2025 chỉ tương đương cùng kỳ 2024, riêng tháng 6 giảm sâu 41%.

Các nhà phân phối và bán lẻ tại Mỹ, đặc biệt là chuỗi siêu thị và thực phẩm chế biến, có xu hướng ưu tiên nguồn cung ổn định, ít rủi ro thuế quan. Điều này có thể khiến đơn hàng dịch chuyển khỏi Việt Nam, Indonesia và Thái Lan trong ngắn hạn.

Mỹ áp thuế 20% khiến đại diện hơn 300 doanh nghiệp Việt Nam lo một ngành hàng chủ lực mất thị phần vào tay đối thủ
Ảnh minh họa

Các chuyên gia thương mại nhận định mức chênh lệch thuế 4% - 5% giữa Ecuador và các đối thủ là đáng kể trong ngành thực phẩm lĩnh vực vốn có biên lợi nhuận mỏng và nhạy cảm với giá cả.

VASEP dự báo, mức thuế mới sẽ bào mòn sức cạnh tranh của cá ngừ Việt Nam tại Mỹ, khiến doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt nguy cơ mất thị phần. Ngược lại, Ecuador có cơ hội mở rộng vị thế nếu duy trì mức giá cạnh tranh và năng lực sản xuất ổn định.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) thành lập từ năm 1998, là tổ chức tự nguyện của các doanh nghiệp hoạt động chế biến và xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Đến nay, VASEP đã quy tụ hơn 300 doanh nghiệp hội viên, chiếm tới 80% tổng kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản cả nước.