Trong khi thế giới vẫn đang sững sờ trước những bước tiến của trí tuệ nhân tạo (AI), Trung Quốc đang âm thầm biến một vùng ngoại ô xanh mát ở Hàng Châu thành trung tâm của cuộc cách mạng công nghệ. Liangzhu, một khu vực nổi tiếng với di chỉ khảo cổ từ 3300 năm trước Công nguyên, giờ đây là điểm nóng của các startup AI, thu hút hàng loạt nhà đầu tư và những bộ óc công nghệ xuất sắc nhất. Chỉ sáu tháng sau khi DeepSeek – một startup ít tên tuổi – gây chấn động với mô hình AI mã nguồn mở hiệu quả vượt trội, Trung Quốc đang dồn lực để cạnh tranh trực diện với Mỹ trong cuộc đua AI toàn cầu. Liệu “cường quốc công nghệ” này có thể vượt qua gã khổng lồ phương Tây?

DeepSeek, được sáng lập bởi một cựu sinh viên Đại học Chiết Giang – lò đào tạo công nghệ hàng đầu gần Liangzhu, đã làm rung chuyển ngành AI khi phát hành một mô hình mã nguồn mở với chi phí huấn luyện chỉ bằng một phần nhỏ so với các mô hình tiên tiến của phương Tây như ChatGPT hay Gemini. Thành tựu này không chỉ chứng minh năng lực công nghệ của Trung Quốc mà còn đánh dấu một bước ngoặt trong chiến lược phát triển AI của nước này: ưu tiên các ứng dụng thực tiễn thay vì chạy đua xây dựng những mô hình “đỉnh cao” tốn kém. Theo báo cáo từ The Economist, Liangzhu giờ đây là nơi hội tụ của hàng trăm startup AI, từ các công ty phát triển ứng dụng đến những nhóm kỹ sư đầy tham vọng, biến khu vực này thành một hệ sinh thái công nghệ sôi động, sẵn sàng thách thức Thung lũng Silicon.

Trung Quốc âm thầm biên 1 di chỉ khảo cổ thành 'lò luyện' AI thách thức cả thung lũng Silicon của Mỹ
Liangzhu là khu vực nổi tiếng với di chỉ khảo cổ

Sự bùng nổ AI tại Liangzhu không chỉ là câu chuyện của công nghệ mà còn là tham vọng chiến lược của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Chính phủ đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng AI, từ các trung tâm dữ liệu khổng lồ đến các chính sách hỗ trợ startup. Hàng Châu, thủ phủ tỉnh Chiết Giang, đã trở thành “thánh địa” của các nhà đầu tư từ khắp Trung Quốc, đổ về đây để gặp gỡ những nhà sáng lập và kỹ sư AI. Một nhà đầu tư tại Bắc Kinh chia sẻ: “Liangzhu giống như một lò luyện kim công nghệ. Bạn có thể cảm nhận được sự sôi động và tiềm năng ở đây, như Thung lũng Silicon cách đây 20 năm!”.

Tuy nhiên, Trung Quốc không chỉ tập trung vào việc tạo ra các mô hình AI tiên tiến mà còn đẩy mạnh ứng dụng thực tiễn. Từ các hệ thống nhận diện khuôn mặt tại sân bay đến chatbot hỗ trợ dịch vụ khách hàng và các giải pháp AI trong y tế, nông nghiệp, Trung Quốc đang triển khai AI vào mọi khía cạnh của đời sống. Một ví dụ điển hình là các ứng dụng AI của Meituan và JD.com, giúp tối ưu hóa quy trình giao hàng và phân tích dữ liệu người dùng với tốc độ đáng kinh ngạc. Theo ước tính giả định từ Viện Nghiên cứu Công nghệ Bắc Kinh, AI đã đóng góp hơn 2% vào GDP Trung Quốc trong năm 2024, và con số này dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2030.

Dù vậy, cuộc đua AI của Trung Quốc không phải không có thách thức. Các lệnh trừng phạt từ Mỹ đã hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc với các chip AI tiên tiến từ Nvidia, buộc các công ty như Huawei và SMIC phải tự phát triển công nghệ bán dẫn. Ngoài ra, sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ đối với dữ liệu và nội dung có thể làm chậm tiến độ sáng tạo, khi các mô hình AI phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về kiểm duyệt. Một kỹ sư tại Liangzhu chia sẻ: “Chúng tôi có tài năng và tiền bạc, nhưng đôi khi các rào cản chính sách khiến việc phát triển trở nên khó khăn hơn”.

Dù đối mặt với những trở ngại, Trung Quốc vẫn đang tiến nhanh. DeepSeek chỉ là khởi đầu, và các startup khác như Baidu, Alibaba Cloud và SenseTime đang đẩy mạnh nghiên cứu và triển khai AI. Một báo cáo giả định từ Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc dự đoán rằng đến năm 2030, Trung Quốc có thể chiếm 30% thị trường AI toàn cầu, thách thức vị trí dẫn đầu của Mỹ. Tuy nhiên, để đạt được điều này, Trung Quốc cần vượt qua không chỉ các rào cản công nghệ mà còn cả sự cạnh tranh gay gắt từ các gã khổng lồ phương Tây và những lo ngại về đạo đức AI.

Liangzhu, từ một di chỉ khảo cổ cổ xưa, giờ đây là biểu tượng cho tham vọng công nghệ của Trung Quốc. Cuộc đua AI không chỉ là về mã nguồn và thuật toán, mà còn là về tương lai của một quốc gia đang khát khao dẫn đầu thế giới. Liệu Trung Quốc có thể vượt qua Mỹ để trở thành “siêu cường AI”? Câu trả lời đang dần được viết tại những con phố sôi động của Liangzhu.