Sinh viên một ngành học 'vàng' đang ùn ùn quay lại giảng đường vì bị AI bít cửa làm ăn

Một chuyên gia tuyển dụng nhận định: “AI đang tái định hình nhu cầu tuyển dụng, những vị trí cấp thấp dễ bị tự động hóa, còn nguồn lực được dồn cho những nhân tài AI cấp cao”. Theo thông báo của San José State University, năm học này trường chào đón gần 40.000 sinh viên, mức tuyển sinh kỷ lục trong lịch sử 168 năm của trường. Con số này tăng khoảng 8% so với cùng kỳ năm trước, một phần vì nhiều người chọn quay lại học cao hơn hoặc chuyển ngành để né rủi ro việc làm.

Dữ liệu của hãng đầu tư mạo hiểm SignalFire chỉ ra nhu cầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp trong ngành công nghệ đã sụt giảm mạnh. Tại các công ty lớn, tỷ lệ tuyển dụng dành cho tân cử nhân hiện chỉ còn khoảng 7% và ở startup con số này thậm chí dưới 6%. Điều này dẫn tới tình trạng sinh viên và kỹ sư trẻ buộc phải cân nhắc học thêm, chờ thị trường phục hồi, hoặc chuyển sang chuyên ngành khác.

Nhu cầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp trong ngành công nghệ đã sụt giảm mạnh. Ảnh minh họa

Những đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn tại các tập đoàn công nghệ cùng với các khoản đầu tư khổng lồ vào AI tạo sinh làm thay đổi cấu trúc tuyển dụng. Microsoft trong năm nay đã tiến hành cắt giảm 15.000 vị trí, phần nào phản ánh xu hướng tái cơ cấu để bù đắp cho chi phí đầu tư AI.

Intel cũng lên kế hoạch cắt bỏ 15–20 % lực lượng lao động, tương đương tới 24.000 người, đồng thời đóng cửa mảng sản xuất chip ô-tô và tái tập trung nguồn lực vào lĩnh vực AI. Tại Salesforce, một nhà cung cấp giải pháp phần mềm doanh nghiệp, hơn 4.000 vị trí trong bộ phận hỗ trợ khách hàng đã bị loại bỏ từ đầu năm 2025, khi AI được đưa vào đảm nhiệm khoảng một nửa các tương tác với khách hàng, giúp giảm chi phí dịch vụ đến 17 %.

Các tập đoàn công nghệ lớn đã thực hiện những cuộc cắt giảm nhân sự khổng lồ. Ảnh minh họa

Song song đó, các công ty sẵn sàng chi trả tiền thưởng và gói lương khủng để thu hút nhân lực AI hàng đầu. Meta từng gây chấn động khi chi tới 250 triệu USD để mời “thần đồng AI” 24 tuổi Matt Deitke về Superintelligence Lab. Trước đó, công ty còn đưa ra đề nghị ký hợp đồng trị giá 100 triệu USD cho các kỹ sư từ OpenAI.

Microsoft cũng không kém cạnh, với những gói đãi ngộ nội bộ gồm lương cơ bản hơn 400.000 USD, thưởng tiền mặt gần 90% lương và cổ phiếu trị giá hàng triệu USD cho một cá nhân. Trong khi đó, OpenAI triển khai chính sách giữ chân nhân sự bằng các khoản thưởng từ vài trăm nghìn đến vài triệu USD cho khoảng 1.000 kỹ sư.

Ngay cả trong lĩnh vực tài chính, công ty XTX Markets cũng sẵn sàng trả 35.000 USD mỗi tháng cho thực tập sinh AI. Sự phân hóa này khiến thị trường phân cực: rất nhiều cơ hội cho chuyên gia cao cấp nhưng ít chỗ cho người mới vào nghề.

Các tân cử nhân ngành Khoa học máy tính sẽ phải trau dồi thêm kỹ năng chuyên sâu về AI nếu muốn có việc làm. Ảnh minh họa

Phỏng vấn nhanh tại khuôn viên SJSU cho thấy nỗi lo hiện hữu. Nhiều sinh viên mang hồ sơ xin việc khắp nơi, nhưng gặp khó ở vòng phỏng vấn. Một số khác chọn trì hoãn tốt nghiệp, theo học cao học hoặc đăng ký các khóa học chuyên sâu về AI. Các kỹ sư có vài năm kinh nghiệm cũng quay lại trường để cập nhật kỹ năng, nhằm tìm chỗ đứng mới trong thị trường lao động đang thay đổi.

Một số chuyên gia tin rằng sự co lại này có thể tạm thời. Khi ứng dụng AI đa dạng hoá, sẽ xuất hiện nhu cầu thiết kế, tích hợp và duy trì hệ thống cá nhân hoá, tạo ra cơ hội cho người mới. Tuy nhiên, để ứng phó nhanh, các trường đại học và sinh viên nên tập trung vào kỹ năng AI cơ bản, hiểu biết về hệ thống lớn và kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và tư duy đạo đức AI.