Việt Nam có hơn 6.000 DN công nghiệp hỗ trợ, nhưng chỉ đáp ứng 10% nhu cầu nội địa

FDI đóng vai trò dẫn dắt nhưng chưa đủ lan tỏa

Phát biểu tại hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ”, sáng 5/8, ông Vũ Bá Phú – Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), nêu rõ: “Trên 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam hiện mới chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu linh kiện, phụ tùng phục vụ sản xuất trong nước. Nếu chỉ tính riêng các doanh nghiệp Việt Nam, tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 15,7%, một con số còn quá khiêm tốn nếu so với tiềm năng và kỳ vọng”.

Theo ông Phú, con số hơn 6.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ là dấu hiệu tích cực về mặt số lượng, nhưng năng lực thực tế để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, đặc biệt là cung ứng cho các tập đoàn FDI và ngành sản xuất trong nước, vẫn còn nhiều điểm yếu.

“Chúng ta có số lượng doanh nghiệp không ít, nhưng vấn đề nằm ở chất lượng, như khả năng sản xuất sản phẩm đạt chuẩn quốc tế, khả năng giao hàng đúng hạn, trình độ quản trị và công nghệ... Đây là những rào cản khiến doanh nghiệp Việt khó chen chân vào chuỗi giá trị của các tập đoàn lớn, dù nhu cầu nội địa rất lớn”, ông nhấn mạnh.

Sự hiện diện của các doanh nghiệp FDI trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ đang ngày càng lớn. Theo số liệu được ông Phú chia sẻ, hiện có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI hoạt động trong ngành, chiếm khoảng 40% tổng số doanh nghiệp toàn ngành. Đáng chú ý, trong năm 2024, ngành chế biến chế tạo đã thu hút 25,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào Việt Nam, cho thấy sức hấp dẫn của lĩnh vực này.

Tuy nhiên, mối liên kết giữa các doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp nội địa vẫn chưa thực sự bền chặt và hiệu quả. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa thể đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về kỹ thuật, chất lượng và tiến độ, dẫn đến việc các doanh nghiệp FDI vẫn phải nhập khẩu một lượng lớn linh kiện từ bên ngoài thay vì sử dụng nguồn cung trong nước.

“Đây là nút thắt lớn cần tháo gỡ nếu chúng ta muốn nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và tận dụng tốt hơn dòng vốn FDI đang đổ vào Việt Nam”, ông Phú nhấn mạnh.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Báo Công Thương.

Nâng tầm doanh nghiệp nội địa là yêu cầu cấp thiết

Từ thực trạng nêu trên, ông Vũ Bá Phú cho rằng Việt Nam đang đứng trước một yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao năng lực sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm, kỹ năng quản trị và khả năng liên kết chuỗi giá trị của các doanh nghiệp nội địa.

“Chúng ta cần một chiến lược tổng thể, không chỉ dừng lại ở việc thu hút đầu tư, mà phải song song nâng cao chất lượng doanh nghiệp trong nước. Đây là cách duy nhất để công nghiệp hỗ trợ Việt Nam không còn là mắt xích yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông khuyến nghị.

Đặc biệt, ông Phú đề xuất cần tăng cường các hoạt động xúc tiến đầu tư có chọn lọc, chú trọng kết nối thực chất giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt. Đồng thời, Nhà nước cần tiếp tục triển khai mạnh các chính sách hỗ trợ về vốn, công nghệ, đào tạo nhân lực và ưu đãi đầu tư dành riêng cho ngành công nghiệp hỗ trợ.

Dẫn khảo sát của JETRO năm 2024, ông Phú cho biết hơn 56% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong vòng 1–2 năm tới. Gần một nửa trong số đó thuộc lĩnh vực sản xuất công nghiệp, với ưu tiên hàng đầu là mở rộng chuỗi cung ứng tại chỗ.

Đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước. Tuy nhiên, nếu không nhanh chóng cải thiện năng lực, Việt Nam có thể sẽ bị lỡ nhịp trong cuộc chơi toàn cầu hóa chuỗi giá trị.

“Dư địa còn rất lớn, nhưng chúng ta không thể chờ đợi. Việt Nam cần một thế hệ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ mới, linh hoạt, đổi mới công nghệ, đạt chuẩn quốc tế và biết liên kết để đi xa”, ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.