Nghiên cứu khung pháp lý cho thị trường quy mô 10.000 tỷ USD, Vinamilk sẵn lợi thế với 80% doanh thu xuất khẩu

Cuối tháng 7/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết đang dự thảo Nghị định quản lý chất lượng sản phẩm, dịch vụ Halal nhằm thiết lập một khung pháp lý thống nhất, đồng bộ để quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh và chứng nhận sản phẩm, dịch vụ theo tiêu chuẩn Halal.

Mục đích xây dựng dự thảo Nghị định quản lý chất lượng sản phẩm, dịch vụ Halal nhằm thể chế hóa chủ trương, yêu cầu của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc hoàn thiện thể chế về hoạt động đánh giá sự phù hợp, quản lý chất lượng sản phẩm, dịch vụ Halal.

Hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập và mở rộng thị phần tại thị trường Halal (Ảnh: Báo Chính phủ)

Thiết lập một khung pháp lý thống nhất và đồng bộ để quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh và chứng nhận sản phẩm, dịch vụ theo tiêu chuẩn Halal; quy định về tiêu chuẩn đối với sản phẩm Halal tạo cơ sở để hài hòa hóa tiêu chuẩn Halal của Việt Nam với các tiêu chuẩn quốc tế và khu vực; xác định rõ quy trình, thủ tục đánh giá sự phù hợp sản phẩm, dịch vụ Halal; phân định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước, tổ chức chứng nhận Halal, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh; thúc đẩy việc ký kết các thỏa thuận công nhận lẫn nhau về chứng nhận Halal với các quốc gia khác, đặc biệt là các quốc gia Hồi giáo, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu.

Hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập và mở rộng thị phần tại thị trường Halal quốc tế đầy tiềm năng (bao gồm thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, dược phẩm, dịch vụ du lịch, tài chính...); nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ Việt Nam trên trường quốc tế; thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực sản xuất, chế biến sản phẩm Halal tại Việt Nam.

Theo dự thảo, sản phẩm Halal là sản phẩm đã được tuyên bố là hợp pháp hoặc được phép theo luật Hồi giáo. Dịch vụ Halal là bất kỳ hoạt động nào liên quan đến các sản phẩm Halal như vận chuyển, lưu trữ, đóng gói, đóng kiện, trưng bày, xử lý và bất kỳ hoạt động liên quan nào khác.

Dự thảo Nghị định đề xuất quy định sản phẩm, dịch vụ Halal phải tuân thủ đồng thời các quy định của luật Hồi giáo (Sharia) và tiêu chuẩn Halal mà cơ sở sản xuất, kinh doanh đã công bố áp dụng.

Đối với sản phẩm Halal, các yêu cầu bao trùm từ nguyên liệu, phụ gia phải là Halal, quy trình sản xuất phải đảm bảo vệ sinh và ngăn ngừa nhiễm chéo, cho đến việc đóng gói, lưu trữ và vận chuyển phải được tách biệt để bảo toàn tính Halal.

Các cơ sở sản xuất phải công bố tiêu chuẩn áp dụng (có thể là Tiêu chuẩn quốc gia - TCVN, tiêu chuẩn quốc tế, khu vực hoặc nước ngoài) trước khi đưa sản phẩm ra thị trường.

Tất cả sản phẩm Halal khi lưu thông trên thị trường phải được ghi rõ cụm từ "SẢN PHẨM HALAL" hoặc "HALAL" bằng chữ Latinh in hoa trên nhãn ở vị trí dễ thấy và không thể tẩy xóa. Nhãn sản phẩm, ngoài các nội dung bắt buộc theo quy định chung, phải có tên và logo của tổ chức đã cấp chứng nhận Halal cùng với số hiệu của giấy chứng nhận. Thiết kế bao bì và nhãn mác không được chứa hoặc gợi liên tưởng đến các yếu tố bị cấm (Haram) hoặc các biểu tượng không phù hợp với đạo Hồi. Dự thảo Nghị định cũng khuyến khích việc ứng dụng các giải pháp công nghệ như mã QR hoặc blockchain để tăng cường khả năng truy xuất nguồn gốc...

“Soi” thị trường tiềm năng 10.000 tỷ USD

Theo thống kê từ Bộ Công Thương, thị trường thực phẩm Halal dành cho người Hồi giáo có quy mô rất lớn, phục vụ gần 2 tỷ người trên toàn thế giới. Dự kiến, nền kinh tế Halal toàn cầu sẽ đạt giá trị 10.000 tỷ USD trước năm 2028, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp tham gia vào thị trường này.

Sản phẩm Halal không chỉ được tiêu thụ trong các quốc gia Hồi giáo mà còn phổ biến ở các nước phi Hồi giáo. Đông Nam Á, Nam Á và Nam Thái Bình Dương là những khu vực tiềm năng với vị trí địa lý gần Việt Nam. Số dân theo đạo Hồi ở đây đạt khoảng 860 triệu người, tương đương 66% tổng số người Hồi giáo toàn cầu. Khu vực này tiêu thụ thực phẩm Halal trị giá 470 tỷ USD mỗi năm, trong đó Đông Nam Á chiếm 230 tỷ USD và Nam Á - Nam Thái Bình Dương chiếm 238 tỷ USD.

Nền kinh tế Halal toàn cầu sẽ đạt giá trị 10.000 tỷ USD trước năm 2028 (Ảnh minh họa)

Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP. HCM nhận định: "Việt Nam là quốc gia xuất khẩu nông, thủy sản lớn trên thế giới và nằm gần các thị trường Halal trọng điểm. Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ bước đầu khai phá thị trường này với khoảng 50 công ty được cấp chứng nhận Halal mỗi năm. Các sản phẩm chủ yếu bao gồm hải sản, đồ uống, thực phẩm đóng hộp, bánh kẹo, đồ ăn chay và dược phẩm”. Bà Chi tin rằng, nếu tận dụng tốt cơ hội, Việt Nam có thể vươn xa hơn trên thị trường Halal.

Đồng tình với nhận định trên, đại diện CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk - HoSE: VNM) cho biết, thị trường Halal hiện chiếm khoảng 80% doanh số xuất khẩu của doanh nghiệp. Một số thị trường Halal thậm chí ghi nhận mức tăng trưởng trên 70% về giá trị và tỷ lệ trong năm 2024. Nhóm sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Vinamilk bao gồm sữa bột công thức, sữa bột đặc trị, bột dinh dưỡng và sữa đặc. Ngoài ra, Vinamilk còn đang mở rộng các dòng sản phẩm như Non-dairy và sữa chua uống men sống (Probiotic drink).

Vinamilk và 15 năm kinh nghiệm trên thương trường Halal

Theo Báo cáo Phát triển bền vững năm 2024 của Vinamilk, từ năm 2014, 100% nhà máy của doanh nghiệp đã đạt giấy chứng nhận Halal.

Nguồn: Báo cáo Phát triển bền vững năm 2024 của Vinamilk

Vinamilk nhận định rằng, chứng nhận Halal là điều kiện tiên quyết để tham gia vào thị trường này. Các sản phẩm của Vinamilk hiện có nguồn gốc thuần Halal, được đánh giá cao về chất lượng và độ nhận diện thương hiệu tại các thị trường mục tiêu. Công ty đang triển khai nhiều chiến lược như cải tiến bao bì, điều chỉnh hương vị, xúc tiến giao thương và quảng bá để tiếp cận sâu hơn vào thị trường Halal.

Tuy nhiên, đại diện Vinamilk nhấn mạnh rằng các tiêu chuẩn Halal ngày càng khắt khe. Chứng nhận Halal không có giá trị vĩnh viễn và không đồng nhất giữa các quốc gia. Do đó, doanh nghiệp phải tái chứng nhận nhiều lần, gây khó khăn nhưng cũng là điều kiện bắt buộc để tham gia thị trường này.

Hiện tại, Vinamilk đã đạt hơn 10 chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế như ISO, FSSC, BRC, Organic và Halal. Những chứng nhận này giúp công ty chinh phục hơn 62 quốc gia và vùng lãnh thổ với nhiều nhóm sản phẩm xuất khẩu khác nhau.

Ông Võ Trung Hiếu, Giám đốc Kinh doanh Quốc tế của Vinamilk, cho biết: "Thị trường Halal không chỉ thu hút cộng đồng Hồi giáo mà còn được ưa chuộng tại các nước phát triển như Mỹ, Nga và EU nhờ tính an toàn, chất lượng và bền vững”. Việc Việt Nam mở rộng các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là Hiệp định CEPA với UAE đang tạo thêm cơ hội lớn cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường Halal.

Vinamilk đặt mục tiêu tăng trưởng sản lượng 5-10% ở các thị trường truyền thống và mở rộng sang những thị trường lớn như Malaysia, Indonesia. Việc nghiên cứu sản phẩm phù hợp và tìm hiểu kỹ các yêu cầu chứng nhận của từng thị trường là ưu tiên hàng đầu của công ty. Ông Hiếu nhấn mạnh rằng, không phải thị trường nào cũng yêu cầu chứng nhận Halal bởi bên thứ 3; doanh nghiệp có thể tự xác nhận hoặc áp dụng các quy định riêng tùy từng quốc gia.

Logo Halal gắn trên sản phẩm của Vinamilk (Ảnh: Tạp chí điện tử Kiểm sát)

Tại Vinamilk, việc áp dụng tiêu chuẩn Halal đã được triển khai từ rất sớm, ngay cả khi Việt Nam chưa có cơ quan chứng nhận chính thức. Toàn bộ 387 sản phẩm xuất khẩu của Vinamilk hiện đều đạt chuẩn Halal, từ sữa bột, sữa đặc, bột dinh dưỡng đến sữa chua ăn và sữa chua uống.

"Chứng nhận Halal không chỉ là điều kiện để tiếp cận thị trường mà còn là cam kết của Vinamilk với người tiêu dùng. Điều này bao gồm từ việc lựa chọn nguyên liệu, hương vị, đến thiết kế bao bì và các chương trình hậu mãi phù hợp với đặc thù văn hóa từng khu vực", đại diện Vinamilk chia sẻ.

Cùng với chứng nhận, việc gắn kết chặt chẽ với đối tác là một trong những “bí quyết” chính giúp doanh nghiệp “bám rễ” tại một thị trường 10-20 năm. Thông qua các đối tác bản địa, nhà xuất khẩu có thể cung cấp các sản phẩm sát với nhu cầu của người dùng, cũng như thiết kế bao bì, quảng cáo, hình ảnh thương hiệu… phù hợp với văn hóa, thị hiếu từng thị trường. Đối với các quốc gia Hồi giáo, điều này lại càng quan trọng.

Vinamilk đã tham gia gần 20 hội chợ, triển lãm và hoạt động xúc tiến thương mại trong năm 2024 (Ảnh minh họa)

Ngoài ra, việc tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại như hội chợ, triển lãm, giao lưu kết nối… cũng được đại diện Vinamilk tiết lộ là kênh hiệu quả để mở rộng thị trường xuất khẩu, không riêng với sản phẩm Halal.

Trong năm 2024, doanh nghiệp đã tham gia gần 20 hội chợ, triển lãm và hoạt động xúc tiến thương mại, qua đó nhiều hợp đồng triệu USD đã được ký kết. Đầu năm 2025, nhà xuất khẩu này tiếp tục có mặt tại hội chợ thực phẩm lớn nhất nhì thế giới - Gulfood tại Dubai – nơi được ví như cánh cổng dẫn đến các thị trường Halal như Trung Đông, châu Phi và Tây Nam Á.